даст

даст
[دست]
1. узви бадани инсон аз шона то нӯги ангуштон; каф ва панҷаи даст, яд
2. маҷ. ҷавр, бедод, тааддӣ: аз дасти замона
3. сӯй, тараф, ҷониб: дасти рост, дасти чап
4. дафъа, карат, бор; навбат (дар қиморбозӣ)
5. нум. маҷмӯи чизҳои якҷинса, ки барои ягон эҳтиёҷ ба кор меравад; як даст либос як сару по либос (аз каллапӯш то пойафзол)
◊ дасти кӯтоҳ кӯтоҳдастӣ, нотавонӣ, оҷизӣ; ба зери дасти… а) дар тобеияти…, дар итоати…; б) бо роҳбарии…; даст афшондан рад кардан (бо ишораи даст); аз баҳри чизе гузаштан, сарфи назар кардан; ба эътибор нагирифтан; даст бардоштан аз касе ё чизе ба ҳоли худ мондан касеро ё чизеро, ба касе кордор нашудан; муқ. даст кашидан; даст бардоштан ба сари касе даст боло кардан ба сари касе бо нияти задан; касеро задан; даст бурдан ба коре шурӯъ кардан ба коре; машғул шудан ба коре; даст гирифтан а) киноя аз дастгир кардан, гирифтор кардан; б) ёрӣ расондан, мадад кардан ба касе; даст дароз кардан (намудан) а) даст ёзондан, дастро пеш бурдан; даст додан ба касе; б) даст расондан, даст задан (бо мақсади хӯрдан); даст дароз кардан ба касе зӯрӣ кардан; ҷабр кардан; таарруз (таҷовуз) кардан ба касе; даст додан ба касе а) вохӯрдӣ кардан, ба аломати ризоият дасти якдигарро фишурдан; б) бо пайдо шудани имконият ба чизе муяссар шудан; агар фурсат даст диҳад агар вақти мусоиди коре пайдо шавад, агар фурсат барои иҷрои коре фароҳам ояд; даст доштани касе дар коре а) маҳорат доштан дар коре, аз кору касбе огоҳ будан; б) дахолат доштани касе дар коре; даст ёфтан ба касе ё чизе а) ба даст даровардан касе ё чизеро; б) зафар ёфтан, ғолиб омадан бар касе ё чизе: тасаллут ёфтан; даст задан а) даст расондан ба чизе; б) машғул шудан бо коре; аз пайи коре шудан; даст кашидан а) тарк кардан, рӯй гардонидан аз чизе, худро боздоштан аз коре; б) касеро ба ҳоли худ мондан, ба касе кордор нашудан; даст кофтан а) даст расондан, даст задан; б) кордор шудан, мудохила кардан (ба кори касе); даст мондан имзо кардан; даст расидан вақт доштан, фурсат ёфтан барои иҷрои коре: ба сар хоридан ҳам даст намерасад; дасти бегона ба миён даромадан дахолат кардани шахси бегона ба кори касе, ниҳонӣ халал расонидани шахсе ба коре; дасти ёрӣ додан (дароз кардан) ба имдоди касе омадан, ёрӣ расондан ба касе; дасти касе сабук будан корҳои мекардагии касе ҳамеша ба хайр анҷомидан; устои касби худ будан, дар касби худ маҳорат доштан; дасти касе қалб будан а) одати дуздӣ доштан; б) қаллоб, ҳаромкор будани касе; дасти тамаъ дароз кардан тамаъкорӣ кардан, аз рӯи ҳирсу оз муносибат кардан бо касе; дасту дил шустан дилхунук шудан аз чизе ё касе, майлу рағбат ё меҳру дилбастагиро гум кардан нисбат ба чизе ё касе; дасту по гум кардан чӣ кор карданро надониста мондан, саросема шудан, инони ихтиёрро аз даст додан, худро гум кардан (аз ғояти хиҷолат, шодӣ, ҳаяҷон ва ғ.); даст-даст карда… даст расонда, даст зада, палмосида, ламс карда; даст ба даст карда… дастҷамъона, якҷоя, аҳлона (иҷро кардани коре); даст ба гиребон шудан бо ҳам дарафтодан; ҷанҷолу муноқиша кардан; даст ба хок кардан қазои ҳоҷат кардан; аз даст додан гум кардан, маҳрум шудан аз чизе; аз даст омадан аз ӯҳдаи иҷрои коре баромадан; имконият доштан, тавонистан; аз даст рафтан аз тасарруфу ихтиёри касе баромадани чизе; маҳрум гардидан аз чизе; ба даст афтидан (афтодан) а) ба даст даромадан, ба тасарруфи касе даромадан, дастраси касе шудани чизе; б) дар аснои иҷрои коре ё ҷинояте дастгир шудан; ба даст гирифтан ба тасарруфи худ даровардан; ба итоати худ даровардан; ба даст даровардан (овардан) ба тасарруфи худ даровардан, соҳиб шудан; ба даст даромадан (омадан) ба тасарруфи касе даромадан, ба ихтиёри касе даромадан; ба дасти касе нигоҳ карда мондан мӯҳтоҷи касе шудан (хусусан дар таъминот); ба дасти касе супурдан ба ихтиёри касе супурдан, ба касе гузоштан чизеро; дар дасти касе калон шудан дар тарбия ва парастории касе ба воя расидан; худро (ба) даст гирифтан ба худ тасаллут ёфтан, худдорӣ кардан, худро нигоҳ доштан (аз хашму ғазаб, гиря ва ғ.)

Толковый словарь таджикского языка (в 2 томах). — Душанбе, НИИ языка и литературы им. Рудаки. . 2008.

Игры ⚽ Поможем написать курсовую

Полезное


Смотреть что такое "даст" в других словарях:

  • даст — ДАСТ, дастся. см. дать, даться. Толковый словарь Ушакова. Д.Н. Ушаков. 1935 1940 …   Толковый словарь Ушакова

  • дастӣ — [دستي] 1. мансуб ба даст; он чи бо қуввати дасти одам сурат мегирад ё ба вуҷуд омадааст; он чи (аз қабили асбоб, дастгоҳ ё корхона) бо сарфи меҳнати ҷисмонӣ кор мекунад (ғайри механикӣ ё автоматӣ): асбоби дастӣ, кори дастӣ; кишти дастӣ киште, ки… …   Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ

  • дастёр — [دستيار] мададгор, ёридиҳанда; хизматгор; дастёри беминнат ёрирасони беминнат; дастёр шудан мададгор шудан, ёридиҳанда шудан; хизматгор шудан …   Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ

  • дастёрӣ — [دستياري] ёрӣ, ёрдам, хизматгорӣ; бо (ба) дастёрии… а) ба ёрдами…, бо кумаки…, бо мадади…, б) ба воситаи…, ба василаи…. ; дастёрӣ кардан ёрӣ расондан, мадад кардан, ёрдам кардан; дастгирӣ кардан …   Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ

  • дастёб — [دست ياب] зафарёфта, ғолиб, фирӯз; дастёб шудан (гардидан) а) ғолиб омадан, дастболо шудан; б) муваффақ шудан ба коре …   Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ

  • Даст Бог день, даст Бог и пищу. — Даст Бог день, даст Бог и пищу. См. БОГ ВЕРА …   В.И. Даль. Пословицы русского народа

  • Даст Бог дождь, даст и рожь. — Даст Бог дождь, даст и рожь. См. СУЩНОСТЬ НАРУЖНОСТЬ …   В.И. Даль. Пословицы русского народа

  • Даст Бог здоровья, даст и счастья. — Даст Бог здоровья, даст и счастья. См. ТЕРПЕНИЕ НАДЕЖДА …   В.И. Даль. Пословицы русского народа

  • даст бог — может, надеюсь, кривая вывезет, авось, может быть Словарь русских синонимов. даст бог нареч, кол во синонимов: 5 • авось (19) • …   Словарь синонимов

  • даст десять очков вперед — прил., кол во синонимов: 9 • выгодно отличается (9) • даст сто очков вперед (9) • …   Словарь синонимов


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»